Jinekomastisi olan bir kişi ne zaman ve hangi belirtiler varsa doktora başvurmalıdır?

Jinekomasti kendisi genellikle ciddi bir sağlık tehdidi oluşturmasa da, hem fiziksel rahatsızlığa hem de önemli psikososyal sorunlara yol açabilir. Ayrıca, nadiren de olsa, altta yatan daha ciddi bir tıbbi durumun veya erkek meme kanserinin bir belirtisi olabilir. Bu nedenle, hangi durumlarda tıbbi yardım almanın gerekli olduğunu bilmek, hem gereksiz endişeyi önlemek hem de potansiyel ciddi durumların erken tanısını sağlamak açısından kritik öneme sahiptir.

Tıbbi Yardım Aramayı Gerektiren Başlıca Belirti ve Durumlar

1. Psikososyal Etkiler ve Yaşam Kalitesinde Belirgin Düşüş

• Jinekomastinin en sık doktora başvuru nedenlerinden biri, yarattığı önemli psikososyal etkilerdir. Büyümüş veya kadınsı görünümlü memeler, erkeklerde ve özellikle ergenlerde:

• Özgüven eksikliğine ve beden imajı bozukluğuna,

• Utanç, mahcubiyet ve damgalanma hissine,

• Sosyal izolasyona (örneğin, yüzme, spor gibi aktivitelerden veya sosyal ortamlardan kaçınma, dar kıyafetler giyememe),

• Anksiyete, depresif duygudurum veya genel mutsuzluğa yol açabilir.

• Soliman ve arkadaşlarının (2013) geliştirdiği Jinekomasti Ergen İndeksi (GAI) gibi özel ölçüm araçları, bu durumun özellikle gençlerin yaşam kalitesi, beden imajı ve sosyal fonksiyonları üzerindeki olumsuz etkilerini objektif olarak doğrulamaktadır (PMID: 23740260).

• Eğer jinekomasti, kişinin günlük yaşamını, okul veya iş performansını, sosyal ilişkilerini, ruh halini veya genel yaşam kalitesini olumsuz yönde ve sürekli olarak etkiliyorsa, bir doktora (genellikle bir plastik cerrah, endokrinolog veya aile hekimi) danışmak ve tedavi seçeneklerini değerlendirmek uygun ve önemli bir adımdır.

2. Fiziksel Belirtiler ve Rahatsızlık Hissi

Her ne kadar jinekomasti çoğu zaman ağrısız olsa da, bazı durumlarda (özellikle jinekomastinin aktif büyüme gösterdiği erken evrelerde) memelerde:

• Hassasiyet,

• Ağrı (mastalji),

• Gerginlik veya dolgunluk hissi hissedilebilir.

• Bu semptomlar günlük aktiviteleri kısıtlıyorsa, sürekli bir rahatsızlık kaynağı ise veya kişinin yaşam konforunu etkiliyorsa tıbbi değerlendirme yapılmalıdır.

3. Jinekomastinin Özelliklerinde Endişe Verici Değişiklikler

• Hızlı Büyüme veya Ani Başlangıç: Meme dokusunda kısa bir süre içinde (haftalar veya aylar) ani veya hızlı bir büyüme fark edilirse, bu durum altta yatan ve hızla ilerleyen bir hormonal bozukluğun (örneğin, hormon salgılayan bir tümör) veya nadiren de olsa malign bir sürecin araştırılmasını gerektirebilir.

• Belirgin Tek Taraflı (Unilateral) Büyüme ve Asimetri: Jinekomasti genellikle her iki memeyi de (bilateral) etkiler, ancak bazen asimetrik bir büyüme gösterebilir (bir meme diğerinden daha büyük olabilir). Ancak, büyümenin sadece tek bir memede olması veya mevcut asimetrinin çok belirgin olması, özellikle sert bir kitle eşlik ediyorsa, erkek meme kanseri gibi daha ciddi durumların dışlanması için doktor kontrolü gerektirir.

• Sert Kitleler veya Şüpheli Fiziksel Bulgular (“Kırmızı Bayrak” Belirtileri): Meme dokusunda veya çevresinde aşağıdaki bulguların varlığı, jinekomastiden ziyade potansiyel bir maligniteyi (meme kanseri) düşündürebilir ve acil tıbbi değerlendirme gerektirir:

• Ele gelen sert, düzensiz kenarlı, pütürlü yüzeyli, alttaki göğüs duvarına veya üzerindeki cilde yapışık (fikse) bir kitle.

• Meme başının dışında (eksantrik) yerleşimli bir kitle.

• Meme başında içeri doğru çekilme (retraksiyon), şekil bozukluğu veya yön değişikliği.

• Meme cildinde renk değişikliği (kızarıklık, morarma), kalınlaşma, portakal kabuğu görünümü (peau d’orange), ülserasyon (yara açılması) veya gamzeleşme.

• Meme başından kendiliğinden gelen, özellikle kanlı, pas rengi, seröz (berrak, sarımsı) veya tek taraflı bir akıntı.

• Koltuk altında (aksiller bölgede) veya köprücük kemiği üzerinde ele gelen sert, ağrısız, fikse bir kitle veya lenf nodu büyümesi.

• Erkek meme kanseri nadir olsa da, erken tanı hayati önem taşır. Giordano’nun (2016) erkek meme kanseri üzerine yaptığı derlemede vurgulandığı gibi, bu tür şüpheli bulgular varlığında derhal ileri tetkik (mamografi, ultrasonografi, biyopsi) yapılmalıdır (PMID: 27187926).

4. Altta Yatan Başka Bir Tıbbi Durum Şüphesi

• Jinekomasti bazen altta yatan başka bir sistemik veya endokrin hastalığın bir belirtisi veya sonucu olabilir.

Bunlar arasında:

• Karaciğer hastalıkları (örneğin, siroz),

• Böbrek yetmezliği,

• Tiroid bozuklukları (özellikle hipertiroidizm, nadiren hipotiroidizm),

• Hipogonadizm (testosteron düşüklüğü),

• Bazı genetik sendromlar (örneğin, Klinefelter sendromu),

• Hormon salgılayan tümörler (testis, adrenal bez veya hipofiz tümörleri) sayılabilir.

Eğer jinekomastiye, bu hastalıkları düşündürebilecek başka sistemik belirtiler (örneğin, açıklanamayan yorgunluk, kilo değişikliği, cinsel fonksiyon bozukluğu, sarılık, karın şişliği, çarpıntı, saç dökülmesi, kısırlık vb.) eşlik ediyorsa, bir doktor tarafından kapsamlı bir tıbbi değerlendirme yapılması ve altta yatan nedenin araştırılması önemlidir. Cuhaci ve arkadaşlarının (2014) belirttiği gibi, jinekomastinin klinik değerlendirmesi ve yönetimi, altta yatan bu potansiyel nedenlerin sorgulanarak belirlenmesini de içermelidir (PMID: 24741509).

5. Ergenlik Dönemi Jinekomastisinin Uzaması veya Şiddetlenmesi

• Ergenlik döneminde (puberte) görülen jinekomasti genellikle fizyolojiktir ve vakaların çoğunda (%75-90) 1-2 yıl içinde kendiliğinden geriler. Ancak, bu durum:

• 2 yıldan daha uzun sürerse,

• Ergenlik sonrası döneme sarkarsa,

• Çok şiddetliyse (memelerde aşırı büyüme ve sarkma),

• Gencin psikolojisini, sosyal ilişkilerini ve okul başarısını ciddi şekilde olumsuz etkiliyorsa, bir doktora başvurmak ve durumu değerlendirmek faydalı olacaktır.

6. İlaç Kullanımı ile İlişkili Jinekomasti

• Birçok ilaç (örneğin, bazı kalp ilaçları, tansiyon ilaçları, antiandrojenler, anabolik steroidler, bazı psikiyatrik ilaçlar, mide ilaçları) jinekomastiye neden olabilir veya mevcut durumu kötüleştirebilir. Eğer yeni bir ilaca başlandıktan sonra jinekomasti geliştiği fark edilirse veya kullanılan bir ilacın jinekomasti yaptığı biliniyorsa, durumu doktorla görüşmek ve ilacın kesilmesi, dozunun ayarlanması veya alternatif bir tedaviye geçilmesi olasılığını değerlendirmek gerekir.

7. Tedavi İsteği ve Kozmetik Kaygılar

• Herhangi bir acil fiziksel rahatsızlık, şüpheli bulgu veya altta yatan ciddi bir tıbbi durum olmasa bile, birey jinekomastinin meme bölgesindeki görünümünden estetik olarak rahatsızsa, bu durum özgüvenini etkiliyorsa ve daha iyi bir göğüs konturuna sahip olmak istiyorsa, tedavi seçenekleri (medikal veya cerrahi) hakkında bilgi almak için bir doktora başvurabilir. Modern cerrahi teknikler, jinekomasti tedavisinde genellikle başarılı ve tatmin edici estetik sonuçlar sunabilmektedir.

Ne Öğrendik

Jinekomasti durumunda, özellikle meme büyüklüğünde ani veya hızlı değişiklikler, sert kitleler, cilt veya meme başı anormallikleri, tek taraflı büyüme gibi “kırmızı bayrak” belirtileri varsa, eşlik eden sistemik hastalık şüphesi bulunuyorsa veya durum kişinin yaşam kalitesini ve psikososyal sağlığını ciddi şekilde olumsuz etkiliyorsa, derhal bir doktora başvurmak erken tanı ve uygun tedavi için önceliklidir.

Kaynaklar

1. Abaci A, Buyukgebiz A. Gynecomastia: review. Pediatr Endocrinol Rev. 2007 Sep;5(1):489-99. PMID: 17925790.

2. Cuhaci, N., Polat, S. B., Evranos, B., Ersoy, R., & Cakir, B. (2014). Gynecomastia: Clinical evaluation and management. Indian Journal of Endoc. and Metabolism, 18(2), 150–158 PMID: 24741509

3. Braunstein GD. Clinical practice. Gynecomastia. N Engl J Med. 2007 Sep 20;357(12):1229-37. PMID: 17881754.