Jinekomasti Sorunu Olan Biri Hangi Doktora Gitmelidir? Tanı ve Tedavi Sürecinde Endokrinolog, Cerrah ve Diğer Uzmanların Görevleri Nelerdir?

Jinekomasti sorunu yaşayan bir bireyin, doğru tanı konulması, altta yatan olası nedenlerin (fizyolojik, patolojik, farmakolojik) araştırılması ve en uygun tedavi stratejisinin belirlenmesi için hangi uzmanlık alanındaki doktora veya doktorlara başvuracağı, durumun karmaşıklığına, hastanın yaşına, semptomlarının şiddetine ve bireysel beklentilerine göre değişiklik gösterebilir.

Genellikle, jinekomasti yönetimi multidisipliner bir yaklaşım gerektirebilir ve hastanın ihtiyaçlarına göre farklı uzmanlık alanlarından hekimlerin değerlendirmesi ve işbirliği gerekebilir. Ancak, başlangıç aşamasında ve yönlendirme için belirli adımlar ve tercih edilen başvuru noktaları bulunmaktadır.

Jinekomasti Şikayetiyle Başvurulabilecek Hekimler ve Uzmanlık Alanları

1. İlk Başvuru Noktası:

Aile Hekimi veya İç Hastalıkları (Dahiliye) Uzmanı: Çoğu sağlık sorununda olduğu gibi, jinekomasti şikayetiyle ilk başvurulabilecek ve genellikle en kolay ulaşılabilir olan hekim, hastanın kayıtlı olduğu Aile Hekimi veya bir İç Hastalıkları (Dahiliye) Uzmanıdır.

Rolü: Hastanın genel sağlık durumunu kapsamlı bir şekilde değerlendirir.

Detaylı bir tıbbi öykü (anamnez) alır: Jinekomastinin ne zaman ve nasıl başladığı, ne kadar süredir devam ettiği, eşlik eden semptomlar (ağrı, hassasiyet, meme başı akıntısı vb.), hastanın kullandığı tüm ilaçlar (reçeteli, reçetesiz, bitkisel takviyeler, yasa dışı maddeler), kronik hastalıkları (karaciğer, böbrek, tiroid hastalığı vb.), alkol veya madde kullanım alışkanlıkları, ailede jinekomasti veya meme kanseri öyküsü gibi önemli bilgiler toplanır.

Kapsamlı bir fizik muayene yapar: Her iki memeyi dikkatlice gözlemler (inspeksiyon) ve elle muayene eder (palpasyon). Bu muayenede, gerçek glandüler jinekomasti (meme bezi dokusunda sertlik ve büyüme) ile psödojinekomastiyi (meme bölgesinde sadece yağ dokusu artışı) ayırt etmeye çalışır. Memede ele gelen bir kitle, hassasiyet, meme başı ve cilt değişiklikleri, meme başı akıntısı gibi bulguları dikkatlice değerlendirir. Ayrıca, testislerin muayenesi (boyut, kıvam, kitle varlığı), tiroid bezi muayenesi ve karaciğer/böbrek hastalığına dair bulgular da aranır.

• Gerekli gördüğü durumlarda, jinekomastinin olası nedenlerini araştırmaya yönelik temel kan testleri isteyebilir. Bu testler genellikle tam kan sayımı, biyokimya paneli (karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri), tiroid fonksiyon testleri (TSH, serbest T4) ve bazen de temel hormon profili (testosteron, östradiol, prolaktin) içerebilir.

• Bu ilk değerlendirme sonucunda, jinekomastinin olası nedenine, şiddetine ve hastanın durumuna göre, daha ileri tetkik ve tedavi için hastayı uygun uzmanlık alanına veya alanlarına yönlendirir. Ayrıca, eğer durumun fizyolojik (örneğin, geçici ergenlik jinekomastisi) veya basit bir ilaç yan etkisi olduğu düşünülüyorsa, hastaya gerekli bilgiyi vererek takip önerebilir veya ilaç değişikliği konusunda tavsiyede bulunabilir.

2. Uzmanlık Alanları ve Her Birinin Spesifik Rolleri:

Aile hekimi veya iç hastalıkları uzmanının yaptığı ilk değerlendirme ve yönlendirme sonucunda, veya bazı durumlarda hasta doğrudan aşağıdaki uzmanlara da başvurabilir:

• Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı (Endokrinolog)

Jinekomasti temel olarak hormonal bir dengesizlikten (özellikle östrojen ve androjen hormonları arasındaki dengenin bozulması) kaynaklandığı için, endokrinologlar bu durumun tanı, ayırıcı tanı ve medikal tedavisinde kilit rol oynarlar.

Rolleri: Jinekomastiye neden olabilecek karmaşık hormonal bozuklukların (örneğin, hipogonadizm [testosteron eksikliği], hipertiroidizm, hiperprolaktinemi [prolaktin yüksekliği], adrenal bez veya testiküler tümörler gibi hormon salgılayan durumlar, Klinefelter sendromu gibi genetik sendromlar) detaylı bir şekilde araştırılması ve teşhis edilmesi.

• Kapsamlı hormon testlerinin (total ve serbest testosteron, östradiol, LH, FSH, prolaktin, SHBG, hCG, DHEA-S vb.) istenmesi ve yorumlanması.

• İlaca bağlı jinekomastinin değerlendirilmesi ve ilaç optimizasyonu konusunda önerilerde bulunulması.

• Fizyolojik jinekomastinin (pubertal, senil) ayırıcı tanısı, takibi ve yönetimi.

• Gerekli durumlarda, özellikle jinekomastinin erken ve proliferatif evresinde veya cerrahi tedaviye uygun olmayan/istemeyen hastalarda, medikal tedavi (ilaç tedavisi – örneğin, tamoksifen gibi SERM’ler veya nadiren aromataz inhibitörleri) başlanması, düzenlenmesi ve takibi.

• Altta yatan endokrin hastalığın (örneğin, tiroid hastalığı, hipogonadizm) tedavisi.

Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Uzmanı (Plastik Cerrah)

• Jinekomastinin medikal tedaviye yanıt vermediği, uzun süredir devam ettiği (kronikleştiği ve fibrotikleştiği), hastada önemli derecede kozmetik ve estetik rahatsızlığa veya ciddi psikososyal sorunlara yol açtığı durumlarda, ya da altta yatan ciddi bir patoloji dışlandıktan sonra hasta kalıcı bir çözüm arıyorsa, plastik cerrahlar devreye girer.

Rolleri:

• Jinekomastinin cerrahi tedavi seçeneklerinin (liposuction [yağ alma], glandüler doku eksizyonu [subkütan mastektomi] veya bu iki tekniğin kombinasyonu; gerekirse cilt eksizyonu ve meme başı-areola kompleksi yeniden konumlandırması gibi mastopeksi teknikleri) değerlendirilmesi ve hastaya en uygun olanının seçilmesi.

• Hastanın estetik beklentilerine, vücut yapısına ve jinekomastinin tipine/derecesine göre kişiye özel bir cerrahi planlamanın yapılması.

• Jinekomasti ameliyatının gerçekleştirilmesi.

• Ameliyat sonrası takip ve olası komplikasyonların yönetimi.

Genel Cerrahi Uzmanı

• Bazı durumlarda, özellikle jinekomasti ile birlikte memede şüpheli bir kitle varlığında (erkek meme kanseri şüphesi) veya bazı sağlık merkezlerinde ve ülkelerde jinekomasti ameliyatları genel cerrahlar tarafından da yapılabilmektedir. Ancak, genellikle jinekomastinin estetik sonuçları ve kontur düzeltmesi açısından plastik cerrahlar daha fazla deneyime ve uzmanlığa sahiptir.

Rolleri:

• Memedeki şüpheli bir kitleden biyopsi alınması veya kitlenin cerrahi olarak çıkarılması (eksizyonel biyopsi).

• Bazı seçilmiş jinekomasti ameliyatlarının gerçekleştirilmesi (özellikle glandüler doku eksizyonu).

Üroloji Uzmanı (Androloji ile de İlgilenen)

• Eğer jinekomastinin altında yatan nedenin testiküler (testislere ait) bir sorun (örneğin, testis tümörü, varikosel, testiküler atrofi) veya erkek üreme sistemi ile ilgili bir hormonal bozukluk (örneğin, hipogonadizm, kısırlık) olduğu düşünülüyorsa veya bu yönde bulgular varsa (örneğin, testis muayenesinde anormallik, sperm parametrelerinde bozukluk), bir üroloji uzmanına danışılması uygun olabilir.

Rolleri:

• Testislerin detaylı muayenesi ve gerekirse skrotal (testis) ultrasonografisi gibi görüntüleme yöntemlerinin istenmesi.

• Erkek hipogonadizmi (testosteron eksikliği) gibi durumların teşhisi, nedenlerinin araştırılması ve tedavisi (örneğin, testosteron replasman tedavisi).

• Testis tümörlerinin tanı ve tedavisi (genellikle üro-onkoloji alanında).

Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı

• Pubertal (ergenlik dönemi) jinekomastisi olan genç erkekler (genellikle 18 yaş altı) için en uygun başvuru adresi bir Çocuk Endokrinolojisi Uzmanıdır. Bu uzmanlar, ergenlik dönemindeki normal ve anormal hormonal değişiklikleri, jinekomastinin bu dönemdeki seyrini, fizyolojik olup olmadığını ve yönetimini özel olarak değerlendirirler. Gerekirse medikal tedavi veya diğer uzmanlara yönlendirme yapabilirler.

Özetle, Jinekomasti Durumunda Hangi Durumda Hangi Doktora Gidilmelidir?

• Genel Bir Değerlendirme, İlk Tanı ve Yönlendirme İçin: Aile Hekimi veya İç Hastalıkları (Dahiliye) Uzmanı.

• Hormonal Nedenlerin Detaylı Araştırılması, Ayırıcı Tanı ve Medikal Tedavi İçin: Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı (eğer hasta 18 yaş altındaysa Çocuk Endokrinolojisi Uzmanı).

• Kalıcı Çözüm, Cerrahi Tedavi ve Estetik Kaygılar İçin: Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Uzmanı.

• Testis Kaynaklı Sorun Şüphesi veya Erkek Üreme Sağlığı ile İlgili Durumlar İçin: Üroloji Uzmanı.

• Memede Şüpheli Kitle, Erkek Meme Kanseri Şüphesi veya Bazı Cerrahi Yaklaşımlar İçin: Genel Cerrahi Uzmanı (özellikle meme cerrahisi ile ilgilenen).

Sonuç olarak, jinekomasti şikayeti olan bir bireyin, öncelikle durumu hakkında genel bir değerlendirme yapılması ve olası nedenlerin araştırılması için bir aile hekimine veya iç hastalıkları uzmanına başvurması, ardından bu hekimin yönlendirmesiyle veya doğrudan durumun özelliklerine göre bir endokrinoloji uzmanına veya plastik cerraha gitmesi genellikle en doğru yaklaşımdır.

Ergenlik çağındaki bireyler için ise ilk adres bir çocuk endokrinolojisi uzmanı olabilir. Özellikle yeni başlayan, hızla büyüyen, ağrılı veya diğer şüpheli semptomların (meme başı akıntısı, cilt değişiklikleri, sert kitle vb.) eşlik ettiği jinekomasti durumlarında, altta yatan nedenin doğru bir şekilde araştırılması ve dışlanması önceliklidir. Unutulmamalıdır ki, doğru tanı ve etkili bir tedavi planı için genellikle farklı uzmanlık alanlarının işbirliği gerekebilir.

Ne Öğrendik

Jinekomasti sorunu yaşayan bir birey, ilk değerlendirme ve yönlendirme için aile hekimine veya iç hastalıkları uzmanına başvurabilir; hormonal nedenlerin detaylı araştırılması ve medikal tedavi için bir endokrinoloğa, kalıcı ve estetik bir çözüm için cerrahi tedavi düşünülüyorsa bir plastik cerraha, testis kaynaklı bir sorun şüphesi varsa bir üroloğa ve nadiren de olsa meme kanseri şüphesi veya bazı cerrahi yaklaşımlar için bir genel cerraha gitmesi gerekebilir; çoğu zaman multidisipliner bir yaklaşım en iyi sonuçları verir.

Kaynaklar

1. Narula HS, Carlson HE. Gynaecomastia–pathophysiology, diagnosis and treatment. Nat Rev Endocrinol. 2014 Nov;10(11):684-98. Epub 2014 Aug 12. PMID: 25112235.

2. Braunstein GD. Clinical practice. Gynecomastia. N Engl J Med. 2007 Sep 20;357(12):1229-37. PMID: 17881754.

3. Cuhaci N, Polat SB, Evranos B, Ersoy R, Cakir B. Gynecomastia: Clinical evaluation and management. Indian J Endocrinol Metab. 2014 Mar;18(2):150-8. PMID: 24741509; PMCID: PMC3987263.