Jinekomasti tedavisinde cerrahi ne zaman zorunlu olur ve hangi ameliyat teknikleri tercih edilir?
Jinekomasti tedavi yönetiminde yaşam tarzı değişiklikleri, altta yatan nedenin tedavisi, gözlem veya bazı durumlarda tıbbi tedaviler (ilaçlar) faydalı olabilse de, cerrahi tedavi genellikle jinekomasti için en kesin, en etkili ve kalıcı çözümü sunar, özellikle durum kronikleşmişse veya belirgin estetik ve psikososyal sorunlara yol açıyorsa.
Cerrahi Tedavi Ne Zaman Gerekli Olur (Endikasyonlar)?
Jinekomasti için cerrahi tedavi kararı, hastanın bireysel durumu, beklentileri ve jinekomastinin özelliklerine göre verilir. Başlıca cerrahi endikasyonlar şunlardır:
1. Konservatif Tedavilere Yanıt Alınamaması veya Yetersiz Kalması
• Yaşam tarzı değişiklikleri (sağlıklı diyet, düzenli egzersiz, kilo kaybı) ile meme görünümünde yeterli düzelme sağlanamaması.
• Tıbbi tedavilerin (ilaçların, örneğin tamoksifen) etkisiz kalması, yan etkileri nedeniyle kullanılamaması veya tedavi kesildikten sonra jinekomastinin nüks etmesi.
• Pubertal jinekomastinin ergenlik dönemi bittikten sonra (genellikle 1-2 yıl içinde) kendiliğinden gerilememesi ve gencin psikososyal gelişimini, yaşam kalitesini olumsuz etkilemesi.
2. Uzun Süredir Devam Eden (Kronik/Fibrotik) Jinekomasti
Jinekomasti uzun bir süredir (genellikle 12-18 aydan fazla) mevcutsa, glandüler meme dokusu zamanla sertleşip yoğun bağ dokusu içeren fibrotik bir yapıya dönüşür. Bu “olgunlaşmış” veya “kronik” jinekomasti, ilaç tedavisine genellikle çok az yanıt verir veya hiç yanıt vermez. Bu evrede, cerrahi müdahale genellikle tek kalıcı ve etkili çözüm olabilir.
3. Belirgin Fiziksel ve Psikososyal Rahatsızlık Durumları
• Jinekomastinin kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürdüğü, özgüvenini zedelediği, anksiyete, depresyon veya beden algısı bozukluğuna yol açtığı, sosyal izolasyona (örneğin, yüzme, spor gibi aktivitelerden kaçınma) veya kıyafet seçiminde (bol kıyafetler tercih etme, göğsü gizlemeye çalışma) sürekli zorluklara neden olduğu durumlar.
• Memelerde devam eden ağrı, hassasiyet, gerginlik veya fiziksel rahatsızlık hissi.
4. Psödojinekomasti (Yağ Dokusu Fazlalığı) ve Gerçek Glandüler Jinekomastinin
Birlikte Bulunduğu Karışık Tipler
• Özellikle obezite öyküsü olan veya kilo dalgalanmaları yaşamış bireylerde, hem yağ dokusu fazlalığı hem de glandüler doku artışı bir arada bulunabilir. Kilo vermeye rağmen meme bölgesindeki dolgunluğun ve glandüler sertliğin devam etmesi, bu karışık tipi işaret edebilir ve kombine cerrahi yaklaşımlar gerektirebilir.
5. Hastanın Bilinçli Tercihi
• Hasta, jinekomastinin nedenleri, seyri ve diğer tedavi seçenekleri (gözlem, medikal tedavi) hakkında kapsamlı bir şekilde bilgilendirildikten sonra, daha hızlı, daha kesin ve kalıcı bir çözüm için doğrudan cerrahi tedaviyi tercih edebilir.
6. Altta Yatan Ciddi Bir Nedenin Olmaması veya Tedavi Edilmiş Olması
• Cerrahi tedavi planlanmadan önce, jinekomastiye neden olabilecek hormonal bozukluklar (örneğin, hipogonadizm, tiroid hastalığı), aktif ilaç kullanımları veya nadiren de olsa hormon salgılayan tümörler gibi durumların dışlanmış veya uygun şekilde tedavi edilmiş olması önemlidir. Eğer jinekomasti altta yatan bir hastalığın belirtisi ise, öncelikle o hastalık tedavi edilmelidir.
Jinekomasti Cerrahi Tedavisinde Kullanılan Başlıca Teknikler
Jinekomasti cerrahisi genellikle genel anestezi veya bazı seçilmiş hafif vakalarda sedasyon destekli lokal anestezi altında, bir hastane veya tam teşekküllü ve güvenli bir cerrahi merkez ortamında yapılır. Ameliyatın tekniği, jinekomastinin tipine (glandüler, yağlı veya karışık), derecesine (Simon veya Rohrich sınıflamalarına göre), cilt fazlalığının olup olmamasına ve hastanın anatomik özelliklerine göre cerrah tarafından kişiye özel olarak belirlenir:
1. Liposuction (Yağ Alma Tekniği)
Ne Zaman Uygulanır?
Jinekomastinin temel nedeninin aşırı yağ dokusu birikimi olduğu durumlarda (psödojinekomasti veya lipomasti) veya gerçek glandüler jinekomasti ile birlikte belirgin miktarda yağ dokusu birikimi olan (karışık tip) vakalarda kullanılır.
Nasıl Yapılır?
Meme başı areola-cilt sınırı birleşim bölgesine veya çevresine (örneğin, koltuk altı, meme altı kıvrımı) birkaç milimetrelik çok küçük kesiler (genellikle 3-5 mm) yapılır. Bu kesilerden, ucu künt (keskin olmayan) ince metal borucuklar (kanüller) sokulur. Bu kanüller, özel ve güçlü bir vakum (aspirasyon) cihazına bağlıdır ve cerrahın kontrollü hareketleriyle fazla yağ dokusu emilerek vücuttan uzaklaştırılır. Yağ dokusunun daha kolay parçalanmasını sağlamak ve ciltte bir miktar sıkılaşmaya yardımcı olmak amacıyla geleneksel liposuctiona ek olarak çeşitli enerji bazlı liposuction teknikleri de kullanılabilir:
Ultrason Destekli Liposuction (UAL – VASER Liposuction): Ultrasonik enerji kullanarak yağ hücrelerini sıvılaştırır ve emilimini kolaylaştırır. Özellikle yoğun ve fibröz yağ dokusunda etkili olabilir.
• Lazer Destekli Liposuction (LAL): Lazer enerjisi ile yağ hücrelerini eritir ve cilt altı kolajen üretimini uyararak bir miktar cilt sıkılaşması sağlayabilir.
• Güç Destekli Liposuction (PAL): Kanülün ucunun titreşimli veya hızlı ileri-geri hareket etmesini sağlayan bir motor kullanarak yağın mekanik olarak parçalanmasını ve emilimini kolaylaştırır.
2. Eksizyonel Teknikler (Glandüler Doku Çıkarılması / Subkütan Mastektomi)
• Ne Zaman Uygulanır?
Jinekomastinin temel nedeninin sert, yoğun glandüler meme dokusu olduğu durumlarda veya liposuction ile etkili bir şekilde alınamayacak kadar yoğun ve fibröz meme dokusu varlığında bu teknik gereklidir.
• Nasıl Yapılır?
En sık kullanılan ve en estetik sonuçları veren kesi, meme başının etrafındaki koyu renkli halka olan areolanın kenarından (genellikle alt yarısından veya tam çevresinden) yapılan yarım daire (semisirküler periareolar) veya tam daire (sirkümareolar) şeklindeki bir kesidir. Bu kesi, areolanın pigmentli derisi ile normal göğüs derisinin birleştiği sınıra yerleştirildiği için, iyileşme tamamlandığında izler genellikle oldukça belirsiz hale gelir. Bu kesiden girilerek, cilt altındaki fazla glandüler meme dokusu dikkatlice cerrahi olarak çıkarılır (eksize edilir). Amaç, meme başı ve areola kompleksini koruyarak, alttaki pektoral kasa kadar olan fazla glandüler dokuyu çıkarmaktır.
3. Kombine Teknikler (Liposuction + Eksizyon)
• Ne Zaman Uygulanır?
Bu, jinekomasti cerrahisinde en sık uygulanan yöntemdir. Çünkü jinekomasti vakalarının büyük çoğunluğunda hem alınması gereken fazla yağ dokusu hem de çıkarılması gereken glandüler doku bir arada bulunur (karışık tip jinekomasti).
• Nasıl Yapılır?
Genellikle önce liposuction uygulanarak meme bölgesindeki genel yağ hacmi azaltılır, meme konturları şekillendirilir ve glandüler dokunun sınırları daha net ortaya konur. Ardından, periareolar bir kesi ile girilerek kalan glandüler doku cerrahi olarak eksize edilir. Bu kombine yaklaşım, genellikle daha pürüzsüz, daha doğal ve daha tatmin edici bir göğüs konturu elde edilmesini sağlar.
4. Deri Fazlalığının Çıkarılması (Deri Eksizyonu ve Mastopeksi Teknikleri)
• Ne Zaman Uygulanır?
Çok ileri derecede jinekomastisi olan (Simon Grade III veya Rohrich Grade III/IV gibi), memelerin önemli ölçüde sarktığı (ptozis) veya aşırı kilo verme (örneğin, bariatrik cerrahi sonrası) sonucu ciltte belirgin gevşeklik ve sarkma gelişen hastalarda, sadece yağ ve glandüler dokunun çıkarılması estetik olarak yeterli bir sonuç vermeyebilir. Bu durumda, fazla ve sarkmış derinin de çıkarılması ve meme başı-areola kompleksinin (NAC) daha yukarı ve ideal pozisyona taşınması gerekebilir.
• Nasıl Yapılır?
Kullanılan cerrahi kesiler, sarkmanın ve deri fazlalığının derecesine göre değişir.
• Konsantrik Periareolar Eksizyon (Benelli veya “donut” tekniği): Areola etrafından halka şeklinde bir deri parçası çıkarılır ve areola küçültülerek cilt sıkılaştırılır. Hafif-orta derecede cilt fazlalığında kullanılır.
• Vertikal Skar (Lolipop) Mastopeksi: Areola çevresindeki kesiye ek olarak, areolanın altından meme altı kıvrımına doğru dikey bir kesi daha yapılır. Orta derecede cilt fazlalığı ve sarkmalarda tercih edilir.
• Ters T (Anchor) Skar Mastopeksi: Lolipop kesilerine ek olarak, meme altı kıvrımı boyunca yatay bir kesi daha yapılır. Şiddetli cilt fazlalığı ve sarkmalarda, kadınlardaki meme küçültme ameliyatlarına benzer şekilde uygulanır. Bu teknikler daha belirgin ve uzun izler bırakır, ancak daha iyi bir göğüs konturu ve şekli elde etmek için gereklidir. Cerrah, izleri mümkün olduğunca gizlemeye ve estetik sonuçları optimize etmeye çalışır.
Ameliyat Süreci ve İyileşme
Ameliyat öncesinde detaylı bir değerlendirme yapılır, gerekli kan tahlilleri ve görüntülemeler (gerekirse) tamamlanır. Hastanın ilaç kullanımı düzenlenir (özellikle kan sulandırıcılar ve bazı bitkisel takviyeler kesilir) ve sigara içiyorsa ameliyattan en az birkaç hafta önce bırakması istenir. Ameliyat süresi, uygulanan tekniğe ve jinekomastinin derecesine bağlı olarak genellikle 1 ila 3 saat arasında değişir. Ameliyat sonrası genellikle aynı gün veya ertesi gün taburculuk mümkündür. Hastaya, ameliyat bölgesindeki şişliği (ödem) ve morlukları azaltmak, sıvı birikimini (seroma) önlemek ve cildin yeni kontura adapte olmasına yardımcı olmak için özel bir kompresyon giysisi (jinekomasti korsesi) giydirilir. Bu korse genellikle birkaç hafta (ortalama 2-4 hafta) boyunca sürekli veya doktorun önerdiği şekilde kullanılır. Ağrı, genellikle ağrı kesicilerle kontrol edilebilen hafif-orta düzeydedir. Hastalar birkaç gün içinde hafif günlük aktivitelere, yaklaşık 2-4 hafta içinde masa başı işlerine ve hafif egzersizlere, 4-6 hafta sonra ise daha ağır egzersizlere ve spor aktivitelerine kademeli olarak dönebilirler. Şişliklerin büyük bir kısmı ilk birkaç haftada iner, ancak nihai sonucun tam olarak görülmesi ve dokuların tamamen yerleşmesi 3-6 ayı, bazen bir yılı bulabilir. Cerrahi kesi izleri zamanla solarak daha az belirgin hale gelir, ancak bu süreç de 12-18 ay sürebilir.
Potansiyel Risk ve Komplikasyonlar
Her cerrahi işlemde olduğu gibi jinekomasti ameliyatının da bazı riskleri ve potansiyel komplikasyonları vardır. Bunlar arasında enfeksiyon, kanama, hematom (ameliyat bölgesinde kan birikmesi), seroma (ameliyat bölgesinde sıvı birikmesi), anesteziye bağlı riskler, yara iyileşmesinde sorunlar (yara açılması, gecikmiş iyileşme, kötü skar oluşumu), meme başı ve çevresindeki ciltte duyu değişiklikleri (genellikle geçici uyuşukluk veya aşırı hassasiyet, nadiren kalıcı olabilir), asimetri, kontur düzensizlikleri, yetersiz veya aşırı doku çıkarılması, cilt nekrozu (özellikle sigara içenlerde veya kanlanması bozuk dokularda nadir), ve nadiren derin ven trombozu veya pulmoner emboli gibi daha ciddi komplikasyonlar sayılabilir. Deneyimli bir plastik cerrah tarafından uygun koşullarda yapıldığında bu riskler minimize edilir.
Ne Öğrendik
Jinekomastide cerrahi tedavi, konservatif yöntemlerin yetersiz kaldığı, durumun kalıcı olduğu veya hastanın yaşam kalitesini ciddi şekilde etkilediği durumlarda en etkili ve kalıcı çözümü sunar; uygulanan teknik (liposuction, glandüler eksizyon, kombine yöntemler veya deri çıkarılması) jinekomastinin tip, şiddeti ve cilt durumuna göre kişiye özel olarak belirlenir.
Kaynaklar
1. Hammond DC. Surgical correction of gynecomastia. Plast Reconstr Surg. 2009 Jul;124(1 Suppl):61e-68e. PMID: 19568140.
2. Vandeven HA, Pensler JM. Gynecomastia. 2023 Aug 8. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan–. PMID: 28613563.
3. Rohrich RJ, Ha RY, Kenkel JM, Adams WP Jr. Classification and management of gynecomastia: defining the role of ultrasound-assisted liposuction. Plast Reconstr Surg. 2003 Feb;111(2):909-23; discussion 924-5. PMID: 12560721.
4. American Society of Plastic Surgeons (ASPS). (n.d.). Gynecomastia Surgery. ASPS Resmi Web Sitesi: American Society of Plastic Surgeons+4American Society of Plastic Surgeons+4American Society of Plastic Surgeons+4