Jinekomastisi Olan Kişilerde Psikosposyal Etkilenmeyi Değerlendiren “Gynecomastia-Specific Quality of Life Questionnaire (GS-QoLQ) ve Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES)” Araçları Nedir?
Jinekomasti, erkeklerde meme dokusunun anormal büyümesiyle karakterize edilen ve hem fiziksel hem de psikolojik etkileri olan bir durumdur. Özellikle ergenlik döneminde ya da genç erişkinlikte ortaya çıktığında, kişinin beden algısı, özgüveni ve sosyal yaşantısı üzerinde ciddi etkiler bırakabilir. Bu nedenle, sadece fiziksel bulgular değil, psikososyal etkilerin de değerlendirilmesi önemlidir. Bu amaçla kullanılan iki önemli ölçek Gynecomastia-Specific Quality of Life Questionnaire (GS-QoLQ) ve Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES)’dir.
1)Gynecomastia-Specific Quality of Life Questionnaire (GS-QoLQ)
GS-QoLQ, jinekomastiye özgü olarak geliştirilmiş bir yaşam kalitesi değerlendirme aracıdır. Amacı, jinekomasti hastalarının yaşadığı duygusal ve sosyal zorlukları ölçmektir. Bu ölçek, genellikle jinekomasti ameliyatı öncesi ve sonrası değerlendirmelerde kullanılır. Kişinin sosyal kaygı düzeyi, bedeninden utanma, kıyafet seçimi yaparken yaşadığı zorluklar, sportif ya da sosyal aktivitelerden kaçınma gibi davranışlarını ve duygularını sorgular.
Genellikle 5 ya da 7’li Likert* tipi sorulardan oluşur. Yanıtlar, hastanın yaşam kalitesindeki olumsuz etkilerin derecesini ortaya koyar. Bu ölçek, tedavi ihtiyacının belirlenmesinde ve cerrahi sonrası psikososyal iyileşmenin izlenmesinde değerli bilgiler sunar.
2)Rosenberg Self-Esteem Scale (RSES)
RSES, 1965 yılında Morris Rosenberg tarafından geliştirilen ve bireyin genel özsaygı düzeyini ölçmek için kullanılan klasik bir psikolojik değerlendirme aracıdır. Jinekomasti hastalarında özgüven düşüklüğü sık rastlanan bir durum olduğu için bu ölçek, önemli tamamlayıcı bir ölçüm sağlar.
RSES, 10 maddeden oluşur ve bireyin kendisiyle ilgili olumlu ya da olumsuz düşüncelerini değerlendirmeye yöneliktir. Sorulara verilen yanıtlar 4’lü Likert* tipi (kesinlikle katılıyorum – kesinlikle katılmıyorum) biçimindedir. Ölçek, hem klinik ortamlarda hem de araştırmalarda yaygın olarak kullanılır. Düşük puanlar, düşük özsaygıya işaret eder.
Klinik ve Araştırma Bağlamında Kullanımı
Bu iki ölçek birlikte kullanıldığında, jinekomasti hastalarının hem duruma özgü yaşam kalitesi etkileri hem de genel benlik saygısı düzeyleri hakkında kapsamlı bir değerlendirme yapılabilir. Cerrahi veya medikal tedavi planlamasında bu veriler hastaya özel bir yaklaşım geliştirilmesini sağlar.
Özellikle genç bireylerde jinekomastinin yarattığı duygusal yük, bazen fiziksel bulgulardan daha önemli olabilir. Bu nedenle GS-QoLQ ve RSES gibi ölçekler, tedaviye bütüncül bir bakış açısı kazandırır. Aşağıda RES:10 değerlendirme sorusu bulacaksınız.
RES:10
1-Genel olarak, kendimden memnunum.
2-Bazen hiç iyi biri olmadığımı düşünürüm.
3-Birçok iyi özelliğim olduğunu hissediyorum.
4-Çoğu insan kadar iyi işler yapabildiğimi düşünüyorum.
5-Gurur duyacak pek bir şeyim olmadığını hissediyorum.
6-Zaman zaman kendimi kesinlikle işe yaramaz hissediyorum.
7-Değerli bir insan olduğumu hissediyorum.
8-Keşke kendime daha fazla saygı duyabilseydim.
9-Genel olarak, kendimi başarısız biri olarak görmeye eğilimliyim.
10-Kendime karşı olumlu bir tutum takınıyorum.
Bu maddeler, genellikle benlik saygısı (özsaygı) düzeyini ölçmek için kullanılan Rosenberg Benlik Saygısı Düzey Belirleme Sorularıdır.
Ne Öğrendik
Jinekomasti yalnızca estetik bir problem olarak değil, bireyin psikolojik sağlığını etkileyen önemli bir durum olarak ele alınmalıdır. GS-QoLQ ve RSES gibi psikometrik araçlar, hastaların yaşadığı duygusal zorlukları nesnel bir biçimde değerlendirmeye imkân tanır. Bu sayede, hem tedavi öncesi hem de sonrası süreçte bireyin yaşam kalitesi ve özsaygısı daha etkili biçimde izlenebilir ve desteklenebilir.
Kaynakça
1-Rosenberg, M. (1979). Conceiving the Self. New York: Basic Books.
(*) “Likert” ifadesi, sosyal bilimlerde sıkça kullanılan bir ölçüm ölçeğini ifade eder. İsmini, bu yöntemi geliştiren psikolog Rensis Likert’ten alır.
Likert ölçeği, bireylerin belirli bir ifade veya duruma katılma derecelerini ölçmek için kullanılır. Genellikle şu şekilde sıralanan maddelerden oluşur:
- Kesinlikle katılmıyorum
- Katılmıyorum
- Kararsızım / Ne katılıyorum ne katılmıyorum
- Katılıyorum
- Kesinlikle katılıyorum
Bu, 5’li Likert ölçeği örneğidir. Bazen 4’lü, 7’li veya 10’lu versiyonları da kullanılır. Yanıtlar genellikle sayısal bir değere (örneğin 1–5) dönüştürülerek analiz edilir. Kısaca: Likert ölçeği, kişilerin tutum, görüş, memnuniyet gibi psikolojik ve sosyal durumlarını ölçmek için kullanılan dereceli bir anket yöntemidir.