Plastik Cerrahide Hasta Fotoğrafları Etik Açıdan Paylaşılabilir mi? Hangi Durumlarda Bu Yasal ve Doğru olur?
Plastik cerrahların web siteleri ve sosyal medya hesaplarında hastalara ait fotoğrafları paylaşmaları, hem hastalar hem de hekimler için dikkatle ele alınması gereken önemli bir konu. Cerrahlar için çalışmalarını sergilemek, mesleki gelişimleri ve tanınırlıkları açısından anlaşılabilir bir istektir. Diğer yandan, hastaların mahremiyeti, doğru bilgilendirilmesi ve etik ilkelere bağlılık her zaman öncelikli olmalıdır. Bu denge, dijital platformların yaygın kullanımıyla birlikte daha da önem kazanmıştır.
Hasta Fotoğrafı Paylaşımlarında Farklı Yaklaşımlar ve Değerlendirmeler
Bazı durumlarda, özellikle yerel reklam ve tanıtım kurallarının farklı yorumlanabildiği alanlarda, hasta fotoğraflarının “sağlık turizmi” başlığı altında veya uluslararası alanda sıkça kullanılan “before/after” (öncesi/sonrası) gibi ifadelerle paylaşıldığı görülebilir. Bu tür paylaşımların hasta ve hekim açısından değerlendirilmesi oldukça önemli bir konu:
Etik Açıdan Hasta ve Hekim Sorumlulukları
1. Paylaşımın Amacı ve Şeffaflık: Fotoğraf paylaşımının temel amacı ne olursa olsun, hastanın bu konuda tam ve doğru bilgilendirilmesi esastır. Eğer bir paylaşım, yerel düzenlemelerden ziyade uluslararası bir kitleye veya sağlık turizmine yönelik yapılıyorsa, hastanın bu özel kullanım hakkında da bilgisi ve onayı olmalıdır.
2. Hasta Rızasının Kapsamı ve Niteliği: Hasta olarak, fotoğrafınızın sadece çekilmesi için değil, nerede (web sitesi, Instagram vb.), ne kadar süreyle ve hangi amaçla (eğitim, pazarlama, sağlık turizmi tanıtımı vb.) paylaşılacağına dair açık ve ayrıntılı rızanızın alınması gerekir. Bu rızanın, herhangi bir baskı altında kalmadan, özgür iradenizle ve paylaşımın olası tüm sonuçlarını (örneğin, farklı platformlarda tanınma olasılığı) anladıktan sonra verilmesi önemlidir. Yazılı onam, bu sürecin şeffaflığına katkı sağlar.
3. Gerçekçi Bilgilendirme ve Beklenti Yönetimi: Paylaşılan görsellerin, elde edilen sonuçları doğru ve dürüst bir şekilde yansıtması, rötuşlardan arındırılmış olması, potansiyel hastalar için gerçekçi beklentiler oluşturulmasına yardımcı olur. Her bireyin farklı olduğu ve sonuçların kişiden kişiye değişebileceği bilgisi de bu süreçte önemlidir.
4. Mesleki Saygınlık ve Rekabet Etiği: Hekimlerin, meslektaşları arasında adil bir rekabet anlayışıyla hareket etmesi ve yapılan paylaşımların tıp mesleğinin genel saygınlığını koruyacak nitelikte olması beklenir.
Sağlık Turizmi Bağlamında Değerlendirme
1. Uluslararası Tanıtım ve Güven İnşası: Etik ilkelere uygun ve hastanın tam onayıyla yapılan başarılı sonuçların paylaşımları, uluslararası hastalar için bir güven unsuru oluşturabilir ve hekimin deneyimi hakkında fikir verebilir. Bu durum, Türkiye’nin sağlık turizmi potansiyeline olumlu katkı sağlayabilir.
2. Hassasiyetlerin Gözetilmesi: Farklı kültürel geçmişlere sahip uluslararası hastaların, fotoğraflarının paylaşılması konusunda farklı hassasiyetleri olabilir. Rıza süreçlerinin, hastanın kendi dilinde ve kültürel değerleri göz önünde bulundurularak yürütülmesi, iletişimi güçlendirir.
3. Uluslararası Hukuk ve Veri Koruma: Özellikle farklı ülkelerden gelen hastalarla ilgili olarak, onların kendi ülkelerindeki veri koruma yasaları (örneğin, GDPR) ve reklam düzenlemeleri de dikkate alınmalıdır. Bu, olası hukuki anlaşmazlıkların önüne geçilmesine yardımcı olur.
4. Sektör İmajı ve Sürdürülebilirlik: Sağlık turizminde uzun vadeli başarı, güvene, hasta memnuniyetine ve etik uygulamalara dayanır. Şeffaf olmayan veya hastayı yanıltabilecek paylaşımlar, kısa vadede ilgi çekse de, uzun vadede hem hekimin hem de ülkenin sağlık turizmi imajına zarar verebilir.
Her Koşulda Öncelikli Olması Gereken Temel İlkeler
İster yerel ister uluslararası hastalar için olsun, hasta fotoğraflarının paylaşımında şu temel prensipler her zaman yol gösterici olmalıdır:
• Hasta Mahremiyeti ve Bilgilendirilmiş Onam: Hastanın açık, ayrıntılı, özgür iradesiyle verilmiş ve tercihen yazılı onamı esastır. Onam, paylaşımın tüm detaylarını kapsamalıdır. Anonimleştirme (yüzün veya belirgin özelliklerin gizlenmesi) bir seçenek olsa da, bu bile onam gerekliliğini ortadan kaldırmaz.
• Gerçekçilik ve Yanıltıcı Olmama: Paylaşılan görseller, abartıdan uzak, gerçekçi ve tipik sonuçları yansıtmalıdır. Beklentiler doğru yönetilmelidir.
• Hastanın Esenliği ve Ticari Amaç Dengesi: Ticari tanıtım amacı, hastanın mahremiyetinin, onurunun ve esenliğinin önüne geçmemelidir. Hastaların, özellikle estetik kaygıları nedeniyle hassas olabileceği unutulmamalıdır.
• Profesyonellik ve Mesleki Sorumluluk: Tıbbi meslek kuruluşlarının belirlediği etik kurallar ve rehberlere uyulmalı, yapılan paylaşımlar mesleğin saygınlığını korumalıdır.
Ne Öğrendik
Hasta fotoğraflarının paylaşımı, ancak yüksek etik standartlara, hasta haklarına ve yasal düzenlemelere tam bir uyum içinde yaklaşıldığında, hem hasta bilgilendirme hem de hekimin kendini tanıtması açısından değerli bir araç olabilir.
Kullanılan ifadeler veya başlıklar (before/after öncesi/sonrası vb) ne olursa olsun, temel etik prensip ve hastanın tam bilgilendirilmiş rızasından ödün verilmemesi gereklidir. Bu konu, denetleyici kurumların, meslek örgütlerinin ve hekimlerin sürekli diyalog içinde olmasını ve en iyi uygulamaları geliştirmesini gerektirir.
Hastalar açısından ise, tedavi süreçleri ve kişisel verilerinin kullanımı hakkında hekimlerinden detaylı bilgi talep etmeleri, bilinçli kararlar almalarına yardımcı olacaktır.