70-Adet Döneminde Rinoplasti Yapılabilir mi? Bilimsel Veriler ve Uzman Tavsiyeleri
Kadınlarda adet dönemi ve hemen öncesindeki premenstrüel dönem, hormonal ve fizyolojik birçok değişikliğin yaşandığı özel bir süreçtir. Bu dönemde rinoplasti gibi kapsamlı bir estetik cerrahi operasyonun yapılıp yapılamayacağı, hem hastalar hem de cerrahlar için önemli bir sorudur. Genel olarak, adet dönemi tek başına bir cerrahi engel teşkil etmese de, iyileşme konforu ve potansiyel riskler açısından bazı hususların göz önünde bulundurulması önemlidir.
Adet Döneminde Vücutta Meydana Gelen Değişiklikler
Adet öncesi dönemde (premenstrüel dönem) ve adetin ilk günlerinde kadınlarda hem psikolojik hem de fizyolojik/hormonal önemli değişiklikler meydana gelir:
Hormonal Dalgalanmalar: Özellikle östrojen ve progesteron seviyelerindeki ani düşüşler, vücutta çeşitli reaksiyonlara neden olur. Bu hormonal değişimler, kılcal damar geçirgenliğini etkileyerek ödem (şişlik) oluşumunu tetikleyebilir.
Ödem ve Sıvı Tutulumu: Kollarda, bacaklarda ve hatta ses tellerinde ödem görülebilir. Rinoplasti sonrası zaten ödem eğilimi olan burun bölgesinde bu durumun artması, iyileşme sürecini ve hasta konforunu olumsuz etkileyebilir.
Ağrı Eşiğinin Düşmesi: Hormonal dalgalanmalar, ağrı eşiğinin düşmesine neden olabilir. Bu durum, ameliyat sonrası ağrı algısının artmasına ve hastanın daha fazla rahatsızlık hissetmesine yol açabilir.
Bağışıklık Sisteminin Zayıflaması: Adet döneminde bağışıklık sisteminin hafifçe zayıfladığına dair bazı kanıtlar bulunmaktadır. Bu durum, ameliyat sonrası enfeksiyon riskini teorik olarak artırabilir, ancak bu riskin klinik olarak ne kadar anlamlı olduğu tartışmalıdır.
Psikolojik Etkiler: Sinirlilik, anksiyete, uyku bozuklukları, baş ağrıları ve bulantı gibi premenstrüel sendrom (PMS) belirtileri yaygın olarak görülür. Bu psikolojik stresin üzerine ameliyatın getirdiği cerrahi stres ve kaygı eklendiğinde, hastanın genel ruh hali ve iyileşmeye adaptasyonu zorlaşabilir.
Hemodinamik Dalgalanmalar: Kan damarlarında genişleme veya daralma gibi hemodinamik değişiklikler yaşanabilir. Bu durum, ameliyat sırasında ve sonrasında kanama miktarını etkileyebilir, ancak bu konuda net ve kesin bilimsel kanıtlar sınırlıdır.
Bu fizyolojik ve psikolojik etkilerin üzerine, ameliyatta kullanılabilecek anestetik maddelerin yan etkileri ve soluk borusunda (larengeal) oluşabilecek ödem riski gibi faktörler de eklenmelidir.
Bilimsel Kanıtlar ve Uzman Görüşleri
Yapılan çalışmalar, menstrüel siklus zamanları dikkate alındığında genel anestezi altında gerçekleştirilecek ameliyatlar için belirlenen bir “en uygun” zaman dilimi olmadığı konusunda çoğunlukla hemfikir olabilir. Klinik araştırmalar, adet döneminin ameliyat sonrası komplikasyonlar (kanama, enfeksiyon) veya iyileşme süresi üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi olduğunu kesin olarak kanıtlamamıştır.
Ancak, bazı cerrahlar ve uzmanlar, “kanıtın yokluğu, yokluğun kanıtı olamaz” felsefesiyle, hasta konforunu ve iyileşme sürecinin optimal koşullarda ilerlemesini sağlamak adına önlem almayı tercih edebilirler. Rinoplasti gibi biyopsikososyal etkileri yüksek olan bir ameliyatın, kişinin en uygun sağlık ve psikolojik koşullarında gerçekleştirilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Bu yaklaşıma göre, rinoplasti ameliyat öncesi ve sonrasında yaşanacak olan konjonktürel hasta stresinin, özellikle premenstrüel ve menstrüel dönemde yaşanan genel huzursuzluğu ve fiziksel rahatsızlıkları tetikleyebileceği göz önünde bulundurulur. Bu nedenle, zorunlu durumlar dışında, adet öncesi 3 gün ve adetin ilk 3 günü olmak üzere toplam 5-6 günlük bir zaman diliminde ameliyat yapılmaması (ideal ameliyat zamanlaması olmadığı için) önerilmektedir. Bu süre, hormonal dalgalanmaların ve PMS belirtilerinin en yoğun olduğu dönemi kapsar.
Ne Öğrendik?
Adet dönemi, kadın vücudunda hormonal, fizyolojik ve psikolojik değişikliklere yol açan doğal bir süreçtir. Bu dönemde rinoplasti ameliyatının yapılmasına mutlak bir engel bulunmamaktadır, zira mevcut bilimsel çalışmalar adet döneminin ameliyat sonrası komplikasyonları belirgin şekilde artırdığını kesin olarak göstermemektedir.
Ancak, ameliyatın getireceği stresin, adet öncesi ve sırasındaki ağrı eşiği düşüklüğü, ödem eğilimi ve psikolojik hassasiyet gibi faktörlerle birleştiğinde, hasta konforunu olumsuz etkileyebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle, zorunluluk arz etmeyen durumlarda, adet öncesi 3 gün ve adetin ilk 3 günü gibi hormonal dalgalanmaların en yoğun olduğu dönemlerin dışında bir ameliyat tarihi belirlemek, hastanın daha rahat ve konforlu bir iyileşme süreci geçirmesine yardımcı olabilir. Her zaman olduğu gibi, en doğru karar için cerrahınızla açık iletişimde olmak ve kişisel durumunuzu detaylıca paylaşmak önemlidir.
Kaynakça
Messinis IE, Messini CI, Dafopoulos K. Novel aspects of the endocrinology of the menstrual cycle. Reprod Biomed Online. 2014 Jun;28(6):714-22. PMID: 24745832.
Findikcioglu K, Findikcioglu F, Sezgin B, Demirtas Y, Yavuzer R. The impact of the menstrual cycle on intra-operative and postoperative bleeding in abdominoplasty patients. J Plast Reconstr Aesthet Surg. 2012 Dec;65(12):e338-43. PMID: 23044350.