21-Burun Tıkanıklığı Ameliyatı, Rinoplasti ile Beraber Yapılabilir mi ?

Burundan rahat nefes alamama (nazal obstrüksiyon) sorunları, bireylerin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Bu sorunlar genellikle septum deviasyonu (burun orta bölmesinin eğriliği) veya konka hipertrofisi (burun etlerinin büyümesi) gibi yapısal nedenlerden kaynaklanır. Rinoplasti (burun estetiği) ise burnun dış görünüşünü iyileştirmeyi amaçlar. Peki, bu iki farklı amaç güden ameliyat, yani burun tıkanıklığı ameliyatı ve rinoplasti, aynı anda yapılabilir mi? Kesinlikle evet, bu iki prosedür genellikle eş zamanlı olarak gerçekleştirilebilir ve birçok durumda bu kombinasyon en uygun çözümü sunar.

Septorinoplasti: Hem Estetik Hem Fonksiyonel Çözüm

Burundan rahat nefes alamama ameliyatları (septoplasti, SMR, konka küçültme vb.) ile eşzamanlı olarak rinoplasti olmak mümkündür.

Sadece nefes alma sorunu yaşayan hastalar için estetik amaç gütmeyen septoplasti ameliyatları yapılabilir.

Nazal obstrüksiyon yaşamayan kişilere ise tek başına rinoplasti uygulanabilir.
Ancak, bazı durumlarda hem nefes alma sorununun giderilmesi hem de estetik şekillendirici ameliyatlar eşzamanlı olarak yapılır. Bu kombine operasyona septorinoplasti adı verilir.

Rinoplasti ameliyatlarında cerrahi yaklaşımın en önemli esaslarından biri, hastanın zaten bir nefes alma sorunu varsa bu sorunun rinoplasti ameliyatıyla eşzamanlı çözümü, yoksa hastada rinoplasti sonrasında nazal obstrüksiyon yaşanmamasıdır.

Burun tıkanıklığı (Nazal Obstrüksiyonu) Nedenleri ve Nüks Riski

Burundan rahat nefes alamama sorununun tek nedeni önceki ameliyatlar değildir. Geçirilmiş bir ameliyat sonrası nazal obstrüksiyon bulguları ile başvuran hastaların yaşları ve yapısal burun özellikleri dikkate alınarak, örneğin alerjik olup olmadıkları veya ameliyat öncesi ve sonrasında düzenli burun-nefes açıcı spreyler (dekonjestan) kullanıp kullanmadıkları dikkatlice sorgulanmalıdır. Bu etmenler mevcutsa, başarılı bir rinoplasti sonrası nazal obstrüksiyon yakınmaları yüksek oranda nüksedebilir. Çok merkezli çalışmalara göre, revizyon (düzeltme) rinoplasti ameliyatı geçiren hastaların %40-70’ini nazal obstrüksiyon hastaları oluşturmaktadır. Bu durum, ilk ameliyatta fonksiyonel sorunların yeterince ele alınmadığını veya iyileşme sürecinde yeni sorunların ortaya çıktığını gösterebilir.

Rinoplasti ile Eş Zamanlı Rekonstrüktif Burun Ameliyatları

Rinoplasti ile eşzamanlı yapılan rekonstrüktif burun ameliyatları da bulunmaktadır. Sendromik, doğumsal, travmatik, enfeksiyöz veya madde kullanımına bağlı burun içinde septal perforasyon (burun bölmesi deliği) gibi bir sorunla karşılaşıldığında, bu rekonstrüktif ameliyatı yaparken aynı seansta rinoplasti de yapılabilir.

Bu tür ameliyatlarda kıkırdak destek ve yama için kulak arkasından veya kaburgadan greftler (kıkırdak parçaları), kulak üstü kasından ise doku zarı (fasya) alınarak gerçekleştirilir. Bu rekonstrüktif işlemler sırasında, burna estetik parametrelerce belirlenen şekillendirme işlemleri de eş zamanlı olarak uygulanır. Bir kısım dokuları kaybedilen veya tamamı kaybedilmiş bir burnun yeniden yapılmasına Burun Rekonstrüksiyonu denir. Her burun rekonstrüksiyonu bir rinoplastidir, ancak her rinoplasti bir burun rekonstrüksiyonu değildir. Geçtiğimiz yüzyılın ilk çeyreğine kadar rinoplasti denince akla ilk gelen ameliyatlar, rekonstrüktif burun onarımlarıydı.

Konka Küçültme (Turbinate Reduction) ve Rinoplasti İlişkisi

Konka (turbinate) büyümesi (hipertrofisi), her iki nazal pasajda büyüyerek havalanma engeli oluşturan (özellikle alt-iç de yerleşen, inferior konka) süngerimsi vasküler (damarsal) yapıların büyümesidir. Bu yapıların küçültülmesi, nazal obstrüksiyonu (geçici olsa da) gidererek daha konforlu nefes almayı kolaylaştıran bir başka tedavi yöntemidir.

Sıklıkla Radyofrekans (RF) kullanılarak küçültme yapılan bu girişimlerden sonra, özellikle alerjik altyapıya sahip ve ameliyat öncesi uzun süre nefes açıcı sprey kullanan kişilerde %40-60 arasında tekrar konka büyümesi (nüks) ile karşılaşılmaktadır.

Konka küçültme (reduction) için RF dışında tercih edilen diğer seçenekler cerrahi, lazer ve mikrodebrider uygulamalarıdır.

Konka işlemleri, rinoplasti ameliyatlarıyla aynı seansta (bir kural olarak rinoplastiye başlamadan önce) gerçekleştirilebilir. Ancak aşırı konka küçültmeleri “boş burun sendromu”na neden olabilir, bu da kalıcı burun tıkanıklığı hissi ve rahatsızlık yaratan ciddi bir komplikasyondur. (Bkz: Rinoplasti 1001 / Gramer ve Terimler).

Ne Öğrendik?

Burun tıkanıklığı ameliyatlarının (septoplasti, konka küçültme vb.) rinoplasti ile eş zamanlı olarak yapılabileceğini öğrendik. Bu kombine ameliyatlara septorinoplasti denildiğini ve hem estetik hem de fonksiyonel sorunları aynı anda çözmeyi amaçladığını anladık. Önceki ameliyatlar, alerjik rinit ve dekonjestan sprey kullanımı gibi faktörlerin nazal obstrüksiyonun nüks etme riskini artırabileceğini öğrendik. Ayrıca, sendromik, travmatik veya madde kullanımına bağlı septal perforasyon gibi durumlarda rekonstrüktif burun ameliyatlarının da rinoplasti ile birlikte yapılabileceğini ve bu durumda kıkırdak veya fasya gibi dokuların kullanılabileceğini kavradık. Son olarak, konka küçültmenin de rinoplasti ile aynı seansta yapılabildiğini, ancak aşırı küçültmenin boş burun sendromuna yol açabileceği bilgisini edindik.

Kaynakça

Kanjanawasee D, Campbell RG, Rimmer J, Alvarado R, Kanjanaumporn J, Snidvongs K, Kalish L, Harvey RJ, Sacks R. Empty Nose Syndrome Pathophysiology: A Systematic Review. Otolaryngol Head Neck Surg. 2022 Sep;167(3):434-451.PMID: 34665687.

Kevin C Chung, Grabb and Smith`s Plastic Surgery, Ninth Edition. Lippincott Williams & Wilkins, ISBN: 9781975214265, 2024