09-İleri Yaş Rinoplasti: Yaşla Değişen Burunlara Yaklaşım ve Karşılaşılan Zorluklar

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), yaşlanmayı artık sadece kronolojik bir kategori olarak sınıflandırmaktan vazgeçtiğini belirtiyor. Özellikle gelişmiş ülkelerde 60 yaş üstü birçok insan, emeklilik sonrası yeni kariyer planları yapmakta ve kendilerine yeni bir hayat çizmek için bu dönemi beklemekte. Bu grup içerisinde, estetik cerrahiye olan talep de giderek artıyor. WHO verilerine göre, 65-74 yaş arasındaki kişilerin %53’ünün haftada 1 veya 2 kez cinsel ilişki yaşadığı düşünüldüğünde, aktif ve üretken bir yaşam sürme arzusunun bu yaş grubunda ne denli yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Rinoplasti dahil estetik amaçlı tüm taleplere, kişinin genel sağlık parametreleri, olası komplikasyonlar ve psikososyal yönler açısından “özel dikkat” göstererek destek olmamız bir anlamda özen borcumuzdur.

İleri Yaşta Burunda Meydana Gelen Değişiklikler

İleri yaşla (>65) birlikte burunda, özellikle bağlarıyla beraber kıkırdak yapılarında, deride ve diğer tüm önemli dokular arasında anatomik, yapısal ve biçimsel farklılıklardan kaynaklanan estetik ve fonksiyonel değişiklikler meydana gelir. Bu değişiklikler, yaşlanan burnun kendine özgü bir görünüm ve işlevsellik kazanmasına yol açar:

Yumuşama ve Büyüme: Burun, genel olarak yumuşar ve öne doğru düşerek daha büyük görünmeye başlar.

Mimari Yapısal İlişkinin Bozulması: Bu değişiklikler, zayıflayan anatomik yapıların birbirleriyle olan mimari yapısal ilişkisini de bozarak nefes alma sorunlarına yol açar.

Deri Değişiklikleri: Değişken yaşam tarzına bağlı olarak deri incelir, üzerindeki porlar genişler, sebum adı verilen yağ salgısı artar ve deri altı destek dokusu azalarak burun kasları gevşeyip güçsüzleşir.

Kıkırdak Yapısındaki Zayıflama: Bu değişimler, burna destek ve şekil veren kıkırdakların boyunu uzatırken, kendi içindeki bağları gevşeterek aynı kıkırdakların sertliğini ve direncini zayıflatır.

Şekil Bozuklukları: Kıkırdak destekteki yetersizlik sonucu burnun ucu düşmesi, burun kanatlarında yumuşama ve direnç kaybına bağlı şekil bozuklukları ve toplamda burun konturunda değişiklikler meydana gelir.

Yüz Oranlarındaki Değişimler: Kaşlar düşer, burun/alın açısı düzleşir. Burun içi astarının (mukoza) incelmesiyle beraber burun deliklerindeki mekanik daralmalar, burunda her iki (iç/dış) kapakçık mekanizmasında yetersizliklere yol açarak nefes alma sorununu daha da ağırlaştırabilir.

Cilt Hasarları: Burun derisindeki incelmeye ilave olarak, geçmişte geçirilmiş burun cerrahileri, güneş hasarı ve sigara içilmesine bağlı edinilmiş doku hasarı, tüm bu senaryoyu daha da dramatik hale getirmek için yeterli bir nedendir.

Yüzün Genel Görünümü: Yaşlanmaya bağlı olarak orta (1/3) yüz bölgesi uzarken burun sırtına kontur veren kıkırdaklar daha belirgin hale gelir, dudak burun arası mesafesi uzar. Alt 1/3 yüzde ise alt çene kemiği atrofisi (küçülerek deforme olma) nedeniyle kısalma meydana geleceği için göreceli olarak burun olduğundan daha iri, kaba veya büyük ve gömülü olarak algılanır.

İleri Yaş Rinoplasti’de Cerrahi Yaklaşımlar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Tüm bu açıklanan nedenlerle, 65 yaş civarında gerçekleştirilecek Rinoplasti, genç hastalardaki yaklaşımdan farklılık gösterir. Bu ameliyatlarda şunlara dikkat edilmelidir:

Sınırlı Müdahale: Mümkünse kemik kırılmadan, burun ucu düşüklüğü ve kanat yapısının desteklenmesi çerçevesinde sınırlı tutulmalı, radikal değişikliklerden kaçınılmalıdır.

Dış Destek Malzemeleri (Alloplastik İmplantlar): Gerekirse dışarıdan hazır destek tıbbi malzemeler (alloplastik implantlar) kullanılabilir. Ancak bazı plastik cerrahlar, implant kullanımının taşıdıkları yüksek riskler (enfeksiyon, açığa çıkma vb.) nedeniyle çok sınırlı kullanılması gerektiğini savunurlar.

Anestezi Tercihi: Hastanın genel sağlık durumu göz önünde bulundurularak, mümkünse lokal anestezi altında gerçekleştirilmelidir.

Bütünsel Yaklaşım ve Değerlendirme: Hasta motivasyonu, genel sağlık durumu (kalp, akciğer vb. kronik hastalıklar), uzun süredir kullanılan kan sulandırıcı veya sistemik etkili ilaçlar, beden algı düzeyi dahil ameliyat beklentisi çok iyi analiz edilmelidir. Bu, yaşlı hastalarda komplikasyon riskini minimize etmek ve gerçekçi beklentiler oluşturmak için hayati önem taşır.

Güncel Yöntemler: Yağ Enjeksiyonları

Yaşlı burun estetiğinde son zamanlarda uygulanan bir diğer güncel ve minimal invaziv yöntem, hastadan elde edilen yağ hücrelerinin işlemden geçirilerek dolgu ve destek amacıyla kullanılmasıdır. Bu yağ enjeksiyonları şu bölgelere yapılabilir:

İnterkolumeller Bölge: Burun kıkırdakları arasına verilerek burun ucunu destekler.

Kanat Altı Kemik Üstü (Maksilla): Burun ucunu ve kanat düşüklüğünü yükseltmek için kullanılır.

Burun Sırtı: Burun sırtına kontur ve hacim kazandırmak için.

Burun Köprüsü (Glabella): Burun alın açısını yeniden oluşturmak için kullanılabilir.

Bu uygulama, yüz germe işlemi ile eş zamanlı yapılabileceği gibi, tek başına uygulanmak istendiğinde tüm önlemler alınarak lokal anestezi altında da gerçekleştirilebilir. Yağ enjeksiyonları, sentetik implantlara göre daha doğal bir dolgu ve destek sağlayarak, yaşlı dokuların özelliklerine daha uyumlu bir çözüm sunabilir.

Ne Öğrendik?

WHO verilerine göre, 60 yaş üstü aktif nüfusun artmasıyla ileri yaş Rinoplasti talepleri de artmaktadır.

İleri yaşla birlikte burunda kıkırdak, deri ve bağ dokusunda yumuşama, büyüme, öne düşme, incelme, genişleme ve şekil bozuklukları meydana gelir.

Bu anatomik değişiklikler, burun ucunun düşmesine, kanatların yumuşamasına ve nefes alma sorunlarının ağırlaşmasına yol açar.

İleri yaş Rinoplasti’de mümkünse kemik kırılmadan, sınırlı müdahalelerle (burun ucu ve kanat desteği) çalışılmalı; alloplastik implantlar veya yağ enjeksiyonları gibi destekleyici yöntemler kullanılabilir.

Ameliyat öncesinde hastanın genel sağlık durumu, ilaç kullanımı, motivasyonu ve beklentileri detaylıca analiz edilmeli ve lokal anestezi gibi daha az riskli yöntemler tercih edilmelidir.

Yağ enjeksiyonları, ileri yaş burun estetiğinde doğal bir dolgu ve destek sağlayarak, burun ucunu ve kanatları yükseltmek, burun sırtını ve kökünü şekillendirmek için kullanılan güncel bir yaklaşımdır.

Kaynakça

Becker DG. Rhinoplasty. J Long Term Eff Med Implants. 2003;13(3):223-46. PMID: 14516187.

Khetpal S, Gowda AU, Parsaei Y, Mozaffari MA, Dinis J, Lopez J, Steinbacher D. Rhinoplasty in the Older Adult. Aesthet Surg J. 2021 Oct 15;41(11):1231-1241. doi: 10.1093/asj/sjab140. PMID: 33739380.

Riedler KL, Shokrani A, Markarian A, Fisher LM, Pepper JP. Age-related histologic and biochemical changes in auricular and septal cartilage. Laryngoscope. 2017 Nov;127(11):E399-E407. PMID: 28846132.