41-Kimler Burun Estetiği Ameliyatı Olamaz ?

Burun estetiği (rinoplasti) ameliyatı, her isteyen kişiye uygulanamayan, belirli sağlık koşulları ve psikolojik durumlar gerektiren bir cerrahi prosedürdür. Hastanın güvenliği ve ameliyatın başarısı için bazı durumlarda operasyondan kaçınılması veya ertelenmesi kritik önem taşır. İşte rinoplasti olmaması gereken kişiler ve bu durumların nedenleri:

1. Yaş ve Fiziksel Gelişim Yetersizliği

Fiziksel (Kronolojik) Yaşın Altında Olmak: Burun, ergenlik dönemi boyunca gelişimini sürdürür. Bu nedenle, burnun nihai şeklini alabilmesi ve kemik-kıkırdak yapısının stabil hale gelmesi için genellikle 17-18 yaşının altında (kızlarda 17, erkeklerde 18) olan kişilere rinoplasti yapılmaz. Bu yaş sınırları, yüz iskeletinin tam olarak geliştiğinden emin olmak için konulmuştur.

2. Genel Sağlık Durumu ve Kronik Hastalıklar

Kontrol Altına Alınmamış Kronik Hastalıklar: Kontrol altına alınmamış kanama pıhtılaşma bozukluğu olan kişilere rinoplasti yapılmamalıdır. Bu durum, ameliyat sırasında ve sonrasında ciddi kanama riskleri taşır.

Yakın Zamanda Ciddi Cerrahi Geçmişi: Kalp krizi geçirmiş, yakın zamanda diyaliz, kalp kapak değişimi veya bypass ameliyatı geçirmiş kişilere elektif (acil olmayan) estetik burun ameliyatları yapılmaz. Bu hastaların genel sağlık durumlarının stabil olması ve riskin minimize edilmesi için belirli bir iyileşme süreci gereklidir.

Bağışıklık Sistemi Sorunları ve Ağır Hastalıklar: AIDS veya aktif kanser tedavisi (kemoterapi gibi) alan kişilere rinoplasti yapılmaz. Bu tür durumlar, bağışıklık sistemini zayıflatarak enfeksiyon riskini artırır ve yara iyileşmesini olumsuz etkiler.

İlaç Kullanımı: Rinoplasti öncesinde kesilmesi gereken kan sulandırıcılar (aspirin, NSAİİ’ler gibi) veya bazı antidepresanlar gibi ilaçların kullanımı, ameliyat öncesi belirli bir süre kesilmediği sürece ameliyat yapılamaz. Roaccutane gibi yara iyileşmesini etkileyen ilaçları kullananların ise tedavi bitiminden sonra belirli bir süre beklemesi gerekir.

3. Aktif Enfeksiyon ve Cilt Sorunları

Aktif Enfeksiyonlar: Uçuk, ağız içinde apse veya vücudun herhangi bir yerinde antibiyotik alınmasını gerektiren aktif bir enfeksiyonu olan kişilere ameliyat yapılmamalıdır. Enfeksiyonun vücuda yayılma veya yara yerinde komplikasyona neden olma riski yüksektir.

Burun İçi Patolojik Durumlar: Burun içinde geniş septal perforasyonu (deliği) veya patolojik yara iyileşme sorunu (örneğin keloid yatkınlığı) olan kişilerde ameliyat, ek komplikasyon riskleri taşıyabilir veya istenen sonucun elde edilmesini engelleyebilir.

4. Madde Kullanımı ve Psikolojik Durum

Uyuşturucu Madde Kullanımı: Burundan kokain kullanıcılarına rinoplasti yapılmaz. Kokain kullanımı, burun dokularında ciddi hasara (iskemi, perforasyon) yol açarak yara iyileşmesini bozar ve ameliyat sonrası komplikasyon riskini kat kat artırır.

Beden Algı Bozukluğu (Dismorfik Bozukluk): Kendi kendine bakabilme yeterliliği olmayan veya beden algı bozukluğuna (vücut dismorfik bozukluğu) sahip kişilere rinoplasti yapılmamalıdır. Bu kişiler, ameliyat sonrasında elde edilen sonuçtan bağımsız olarak, burunlarında veya vücutlarında hala kusur bulma eğiliminde olabilirler, bu da memnuniyetsizliğe ve psikolojik sorunların derinleşmesine yol açabilir. Bu tür durumlarda, öncelikle bir psikiyatri uzmanı ile görüşülerek altta yatan psikolojik sorunların tedavi edilmesi esastır.

Gerçekçi Olmayan/Fantastik Beklentiler: Egzotik veya fantastik beklentilere sahip kişilere (örneğin bir ünlünün burnunun birebir aynısını isteyenler) bu beklentiler ortadan kaldırılıncaya kadar rinoplasti yapılmamalıdır. Cerrahın, hastanın beklentilerini gerçekçi bir düzleme çekmesi ve olası sonuçlar hakkında tam bilgilendirme yapması kritiktir.

5. Onam ve İletişim Eksikliği

Onam Formu: Ameliyat öncesinde onam formunu okumamış ve imzalamamış olan kişilere rinoplasti yapılmaz. Onam formu, hastanın ameliyatın risklerini, faydalarını ve alternatiflerini anladığını gösteren yasal bir belgedir.

İletişim Kurmama: Tıbbi zorunlulukla fotoğraf çektirmek istemeyen veya cerrahla açık iletişim kurmaktan kaçınan hastalara, ameliyatın şeffaf ve güvenli bir şekilde planlanabilmesi için rinoplasti yapılmamalıdır.

Yetersiz Farkındalık: Hastanın gireceği ameliyat hakkında asgari farkındalık ve sorumluluk oluşturulamıyorsa, ameliyatın 7-15 gün gibi bir “cooling off” periyoduna alınması veya tamamen vazgeçilmesi önerilebilir.

6. Geçmiş Ameliyat ve Özel Durumlar

Yakın Zamanda Geçirilmiş Burun Ameliyatı: Önceki burun ameliyatının üzerinden genellikle 9-12 ay geçmemiş kişi veya hastalara revizyon rinoplasti yapılmamalıdır. Bu süre, dokuların tam olarak iyileşmesi ve ödemin çözülmesi için gereklidir.

Adet Periyodu: Kişisel olarak ve bağlayıcı bir kural olmamakla beraber, adet periyodunun 3 gün öncesinden şiddetli olduğu ilk 2-3 gün içinde estetik burun ve diğer 3 saatten uzun elektif estetik ameliyatların yapılmaması tercih edilebilir. Bu, ağrı eşiğinin düşmesi, genel vücut ödemi ve psikolojik duyarlılık gibi nedenlere dayanır. (İleri okumalar için bakınız: Simon Slap’ın psikolojik etkiler üzerine çalışmaları).

Bu kriterler, rinoplasti ameliyatının hem cerrahi olarak başarılı hem de hasta için güvenli ve psikolojik olarak tatmin edici olmasını sağlamak amacıyla belirlenmiştir. Herhangi bir şüphe durumunda, cerrahınızla açıkça konuşmak ve detaylı bir değerlendirme yapmak en doğru yaklaşımdır.

Ne Öğrendik?

Burun estetiği ameliyatı olamayacak kişilerin, 17-18 yaşın altında olanlar, beden algı bozukluğuna sahip olanlar, aktif enfeksiyonu veya aktif kanaması olanlar olduğunu öğrendik. Ayrıca, kontrol altına alınmamış kalp/kanama bozuklukları, yakın zamanda ciddi cerrahi geçirmiş kişiler, AIDS veya kanser tedavisi alanlar, kokain kullanıcıları ve önceki ameliyatının üzerinden yeterli süre geçmemiş hastaların da bu kategoriye girdiğini anladık. Onam formunu imzalamayanlar, gerçekçi olmayan beklentilere sahip olanlar ve psikiyatrik hastalığı olanların da riskler ortadan kalkmadan ameliyat olmaması gerektiğini kavradık. Son olarak, adet periyodu gibi özel durumların da ameliyat zamanlamasını etkileyebileceğini öğrendik.

Kaynakça

Radman M, Pourhoseinali L. Effect of rhinoplasty on changing body images in candidates for surgery. J Family Med Prim Care. 2022 Sep;11(9):5535-5539. PMID: 36505585

De Greve G, Adriaensen GFJPM, Constantinidis J, Prokopakis E, Lekakis G, Hellings PW. Reasons for rejection of rhinoplasty seeking patients: a multicentre observational study. Rhinology. 2024 Feb 1;62(1):82-87. PMID: 37805988.

Andretto Amodeo C. The central role of the nose in the face and the psyche: review of the nose and the psyche. Aesthetic Plast Surg. 2007 Jul-Aug;31(4):406-10. PMID: 17551776.