54-Rinoplasti Muayenesinde Sizi Neler Bekliyor?
Burun estetiği (rinoplasti) ameliyatları öncesinde gerçekleştirilen muayeneler, sadece cerrahi planlamanın bir parçası olmaktan öte, hastanın estetik kaygı ve motivasyonunun belirlendiği, aynı zamanda ameliyat sonrası devam edecek olan güvene dayalı kaliteli iletişimin temellerinin atıldığı kritik bir süreçtir. Bu muayeneler, hem hastanın beklentilerini anlamak hem de cerrahın kendi bilgi, deneyim ve sanatsal vizyonunu aktarması için bir fırsattır.
1. Kapsamlı Öykü Alma ve Beklenti Yönetimi
Muayene, genellikle hastanın sözlü olarak planlanan ameliyat ile ilgili beklentilerinin detaylı bir şekilde sorgulanmasıyla başlar. Bu aşamada:
Tıbbi Öykü: Varsa nefes almaya yönelik sıkıntılar, önceki burun ameliyatsız veya ameliyatlı işlemler, alerjiler, kullanılan ilaçlar, kronik hastalıklar ve genel sağlık durumu genişletilmiş tıbbi öykü ile detaylandırılır.
Beklenti Sorgulama ve Filtreleme: Hastanın tüm fantastik ve/veya gerçek dışı beklentileri hekim tarafından dikkatlice süzülür. Örneğin, hasta ilk görüşmeye geldiğinde telefonundan “burnunu çok beğendiği” birine ait fotoğrafı gösterip “bundan istiyorum” diyorsa, plastik cerrah bunun neden mümkün olup olmadığını (yüzün bütünsel harmonisi, cilt yapısı vb. nedenlerle) açık ve net bir şekilde anlatır. Gerçekçi sonuçlar hakkında hasta, anlaşılır bir dille bilgilendirilir.
Hasta Davranışlarının Gözlemlenmesi: Hastanın muayenede, cerraha sorduğu soruların cevabını dinlemeden ve cümlesini tamamlamasını beklemeden konuşmasını kesmesi, konuşurken göz temasından kaçınması ve muayeneden önce ve ilk olarak fiyat sorması gibi davranışlar, hekim tarafından hasta “motivasyonuna” ve psikolojik durumuna (örneğin beden algı bozukluğu) ait değerli bilgiler olarak not edilir. Bu anlatılan senaryo, beden algı bozukluğunda (BDD) sıkça yaşanır ve cerrah için dikkat çekici bir uyarı işaretidir.
2. Sanal Simülasyonlar ve Gerçekçilik Tartışması
Birçok cerrah ameliyat öncesi sanal simülasyon (artırılmış gerçeklik, VR) programları kullanır. Bu programlar, hastaya ameliyat sonrası olası görünümü hakkında bir fikir verme amacı taşır. Ancak, bu programların kullanımıyla ilgili bazı tartışmalar ve farklı yaklaşımlar bulunmaktadır:
Memnuniyetsizlik Riski: Birçok cerrah, bu programların gösterdiği sapmalardan veya ameliyat sonrasında elde edilen sonuçlarla kıyaslandığında, her 3 hastadan birinde memnuniyetsizlikle karşılaşılması nedeniyle bu bilgisayar programlarını kullanmayı tercih etmemektedir. Girecekleri rinoplasti ameliyatlarında tam istedikleri gibi bir burun için “garantili” sonuç arayan hevesli hastalara bir anlamda farkında olunmadan onay veren bu programları bazı cerrahlar kullanmaktan kaçınır.
Sınırlılıkları: Bu programlar, ameliyat sonucuna “mutlak” etki eden birçok gerçek parametreyi (deri kalınlığı, deri altı yağ dokuları, önceki operasyona ait değişiklikler, kullanılan kıkırdak (yama) greftler, sert iyileşme (skar) dokuları ve yapısal değişiklikler vb.) dikkate almaz. En önemlisi, cerrahın uzun yıllar içinde binbir fedakarlık ve zorluklarla öğrendiği eşsiz deneyimi ve sanatsal bakış açısı bu programlar tarafından yok sayılmaktadır.
Deneyim Farkı: Örneğin, mesleğe yeni mezun olarak adım atan bir cerrah ile 3000 kadar ameliyat yapmış deneyiminin zirvesinde bir başka cerrahın aynı simülasyon/imaj programlarını satın alarak kullandıklarını varsayalım. Hasta önce ilkinde, daha sonra ikinci hekimde muayene olsa, ameliyat sonrasına yönelik iki hekim de aynı programı kullandığından hastanın elinde “iki farklı hekimden iki aynı sonuç” olacaktır. Peki, tüm cerrahlar “farklı tekniklerle aynı kişide aynı sonucu” nasıl alabileceklerdir? Bu, cerrahinin sadece teknik bir uygulama değil, aynı zamanda bir sanat ve deneyim işi olduğunu gösterir.
Meslektaşlarımın, hastalarına bu programların ameliyat sonuçlarını garanti edemeyeceğini, cerrahın kişisel deneyimi ile hastanın kişisel ve yapısal tüm özelliklerinin sonuca etki eden en önemli değişkenler olduğunu ısrarla hatırlattıklarına inanıyorum. Umarım yakın gelecekte, ameliyat öncesinde belirlenen solunum fonksiyon değerlendirmelerinin ameliyat sonrasına ait simülasyon öngörüleri de hastalara verilir, böylece fonksiyonel beklentiler de daha netleşir.
3. Detaylı Fiziksel Muayene ve Fotoğraflama
Sanal simülasyon tartışmasının ardından, muayenenin bir sonraki önemli adımı fotoğraflama ve detaylı burun içi muayenesidir:
Burun Dışı Analiz: Yüzün genel hatları, burun oranları, cilt kalitesi, burun kemerinin şekli, burun ucu projeksiyonu ve rotasyonu gibi dış görünüşe ait tüm detaylar değerlendirilir.
Burun İçi Muayene: Burun içindeki kıkırdak yapıların (iç/dış kapakçık sistemleri) birbirleriyle olan açısal anatomik ilişkisi (Cottle manevrası gibi testlerle), bulunuyorsa nefes alma sorununa kaynak olabilecek doğumsal veya sonradan edinilmiş tüm sorunlar (septum deviasyonu, konka büyümesi, polipler vb.), burun eti (konka) muayenesi, septum ve kemik yapıların değerlendirilmesi ile gerekiyorsa endoskopik burun içi gözlemi yapılarak muayenede ilk tur tamamlanır.
4. Örnek Vakalar ve Karşılıklı Seçim Hakkı
İkinci turda, cerrahın önceki yaptığı ameliyatlara ilişkin hastaya benzerlik gösteren çalışmaları gözden geçirilebilir. Ancak bu fotoğrafların tamamı, tek taraflı olarak cerrahın başarılı olduğu örneklerden seçilir. “Bu hastada başarısız oldum ve bir yıl sonra revizyon yapmak zorunda kaldım” diyerek hasta fotoğrafı gösteren birine henüz rastlanmamıştır. Bu durum, hasta tarafından cerrahın tecrübesi ve estetik anlayışının kendi beklentileriyle ne kadar örtüştüğünü değerlendirmek için kullanılırken, cerrahın da kendi repertuvarına uygun hasta seçimi yapma hakkı bulunmaktadır. Hastanın hekimini, hekimin hastasını seçme ve seçmeme hakkı karşılıklı ve eşittir.
5. Detaylı Bilgilendirme ve Risk Analizi
Komplikasyonlar ve ameliyat sürecinin detaylı ele alınmasını müteakip, bir sonraki görüşme randevusu verilerek muayene sonlandırılır. Rinoplasti ameliyatı için hasta ve hekim beraber çalışmaya karar vermişlerse, detaylı bilgilendirmelere ve zaman içinde belirlenen soru/cevap görüşmesine geçilir.
Risk ve Kısıtlamaların Paylaşılması: Ameliyat randevusu almak için hasta-hekim-hastane uygunluğuna bakılır. Rinoplasti öncesinde ameliyatta ne yapılmayacağına dair bir listenin çıkarılarak hastaya ait handikapların (kıkırdak yapısı, cilt kalınlığı, kullanılan ilaçlar, yaş vb.) hasta ile madde madde çalışılması, ameliyatta neler yapılacağı kadar önemlidir. Bu, hastanın gerçekçi beklentiler geliştirmesi ve olası sınırlılıkları kabul etmesi için kritik bir adımdır.
BONUS: Rinoplastide Zor ve Sorunlu Hasta Örnekleri
Muayene sürecinde cerrahın dikkatini çeken ve potansiyel “zorlu” hasta kategorisine girebilecek bazı örnekler:
- İlk görüşmeye popüler birinin fotoğrafı ile gelen.
- 3D simülasyon programı kullanılarak ameliyat sonrasına ilişkin tasarım çalışmasından aşırı etkilenerek hemen ameliyat kararı alan.
- Mükemmeliyetçi yapıya sahip.
- Ameliyatla ilgili bir soru sorup cevabı dinleyemeden cerrahın sözünü sık sık (başka sorularla) kesen.
- Konuşurken göz temasından özellikle kaçınan.
- İnternetten elde ettiği malumatla kendisini burun estetiği konusunda başvurduğu cerrahtan daha uzman gören.
Bu tür davranışlar, cerrah için hastanın psikolojik durumu, beklenti yönetimi kapasitesi ve potansiyel beden algı bozukluğu belirtileri hakkında önemli ipuçları verir.
Ne Öğrendik?
Rinoplasti muayenesinin, hastanın estetik kaygı ve motivasyonunu belirlemenin yanı sıra, güvene dayalı iletişimin temelini attığını öğrendik. Muayenenin, genişletilmiş tıbbi öykü alma, beklenti sorgulama ve gerçekçi sonuçlar hakkında bilgilendirme ile başladığını anladık. Sanal simülasyon programlarının beklenti sapmaları ve memnuniyetsizlik riski nedeniyle bazı cerrahlarca tercih edilmediğini, çünkü bu programların cerrahın deneyimini ve birçok gerçek parametreyi göz ardı ettiğini kavradık.
Muayenede detaylı fotoğraflama, burun içi (endoskopik dahil) muayene ve fonksiyonel testlerin yapıldığını öğrendik. Cerrahın önceki ameliyatlara ait fotoğrafları gösterirken sadece başarılı örnekleri seçtiğini ve hasta ile hekimin karşılıklı seçme hakkının olduğunu anladık. Ameliyat öncesinde ne yapılmayacağına dair listenin ve hastaya ait handikapların paylaşılmasının önemini kavradık. Son olarak, gerçekçi olmayan beklentilere sahip hastaların veya belirli davranışlar sergileyenlerin “zorlu hasta” kategorisine girebileceğini öğrendik.
Kaynakça
Khan HA. Rhinoplasty: initial consultation and examination. Oral Maxillofac Surg Clin North Am. 2012 Feb;24(1):11-24. PMID: 22284394.
Steiger JD. The rhinoplasty consult. Facial Plast Surg. 2011 Oct;27(5):393-6. PMID: 22028004.